सायंटिस्ट व्हायचं तर ही माहिती आवश्यक आहे

भारतामध्ये वैज्ञानिक होण्यासाठी खालील टप्पे पाळावेत:

1. शालेय शिक्षण (10वी व 12वी):

विज्ञान शाखेतून १०वी नंतर १२वी (Physics, Chemistry, Mathematics/Biology) उत्तम गुणांसह पूर्ण करा.

2. पदवी शिक्षण (Graduation):

आपल्या आवडीच्या शाखेत B.Sc. (Physics, Chemistry, Biology, Mathematics, etc.) किंवा इंजिनीअरिंग (B.E./B.Tech.) मध्ये प्रवेश घ्या.

3. पदव्युत्तर शिक्षण (Post-Graduation):

M.Sc. किंवा M.Tech. करून संशोधनात गती मिळवा. या टप्प्यावर तुम्ही CSIR-NET, GATE, इ. स्पर्धा परीक्षा देऊ शकता.

4. संशोधन (Research) आणि Ph.D.:

एखाद्या मान्यताप्राप्त संस्थेमध्ये Ph.D. साठी प्रवेश घ्या. यासाठी CSIR-JRF, UGC-NET, DBT-BET सारख्या फेलोशिप परीक्षांचा अभ्यास करा.

5. संशोधन संस्था/कामाची संधी:

BARC, ISRO, DRDO, IISc, IITs, CSIR-लॅब्स अशा संस्थांमध्ये संशोधन करणे किंवा वैज्ञानिक म्हणून नोकरी मिळवणे हे पुढील टप्पे आहेत.

6. नवीन ज्ञान निर्माण आणि प्रकाशन:

शास्त्रीय जर्नल्समध्ये संशोधन लेख प्रसिद्ध करणे, नवीन प्रयोग करणे आणि इतर शास्त्रज्ञांशी सहकार्य करणे हे वैज्ञानिक म्हणून प्रगतीसाठी महत्त्वाचे आहे.

टीप: चिकाटी, जिज्ञासा आणि मेहनतीचा सातत्यपूर्ण सराव आवश्यक आहे.

🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩🪩

भौतिकशास्त्र (Physics) आणि रसायनशास्त्र (Chemistry) या दोन्ही शाखांमध्ये वैज्ञानिक होण्यासाठी खालील मार्गदर्शन उपयोगी ठरेल:

1. १२वी नंतर काय कराल?

१२वी विज्ञान शाखा (PCM - Physics, Chemistry, Mathematics) उत्तम गुणांनी पूर्ण करा.

त्यानंतर B.Sc. (Physics किंवा Chemistry) पदवीसाठी चांगल्या महाविद्यालयात प्रवेश घ्या.

2. पदवी शिक्षणानंतर (Graduation):

B.Sc. नंतर M.Sc. (Physics किंवा Chemistry) करा.

या टप्प्यावर तुम्ही जास्त सखोल ज्ञान मिळवता आणि संशोधनाची दिशा ठरवू शकता.

3. संशोधनासाठी तयारी:

M.Sc. करत असताना किंवा नंतर CSIR-NET, GATE, किंवा JEST अशा परीक्षा द्या. या परीक्षा Ph.D. आणि फेलोशिपसाठी आवश्यक असतात.

JRF (Junior Research Fellowship) मिळवली तर सरकारमार्फत मासिक स्टायपेंडसह संशोधन करता येते.

4. Ph.D. (Doctorate):

IIT, IISc, TIFR, BARC, IISER, NCL, IACS, इत्यादी प्रतिष्ठित संस्थांमध्ये Ph.D. साठी प्रवेश घ्या.

Ph.D. करत असताना तुम्ही नवीन संशोधन प्रकल्पांवर काम करता.

5. वैज्ञानिक म्हणून करिअर:

Ph.D. नंतर खालील ठिकाणी वैज्ञानिक म्हणून नोकरी करता येते:

ISRO, DRDO, BARC

CSIR Laboratories (उदा. NCL, NPL)

IITs, IISc, TIFR सारख्या संस्थांमध्ये संशोधन किंवा अध्यापन

6. अनुभव व योगदान:

शास्त्रीय जर्नल्समध्ये संशोधन लेख प्रकाशित करा.

राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय परिषदांमध्ये सहभाग घ्या.

उपयुक्त कौशल्ये:

गणित व संगणकीय कौशल्ये (विशेषतः भौतिकशास्त्रासाठी)

प्रयोगशाळेतील अचूकता व निरीक्षणशक्ती (विशेषतः रसायनशास्त्रासाठी)

इंग्रजी भाषेवरील प्रभुत्व (संशोधन लेखनासाठी)

🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄🎄

ISRO (Indian Space Research Organisation) मध्ये वैज्ञानिक होण्यासाठी  खालील टप्पे पार करावे लागतील:

ISRO मध्ये वैज्ञानिक होण्याचा मार्ग (Physics/Chemistry शाखेसाठी):

1. शैक्षणिक पात्रता:

B.Sc. नंतर M.Sc. (Physics/Chemistry) उत्तम गुणांनी पूर्ण करणे आवश्यक आहे.

काही पदांसाठी Ph.D. आवश्यक असते, विशेषतः रिसर्च/अनुसंधान डिव्हिजनमध्ये.

2. ISRO मध्ये भरती कशी होते?

ISRO Scientist/Engineer SC या पदासाठी दरवर्षी ISRO भरती परीक्षा घेते, ही सामान्यतः इंजिनिअरिंग पदवीधारकांसाठी असते.

पण M.Sc. (Physics/Chemistry) असलेल्या उमेदवारांसाठी ISRO-SAC (Space Applications Centre) किंवा इतर ISRO सेंटरमधून विशिष्ट प्रोजेक्ट्ससाठी वेळोवेळी भरती होते.

3. महत्त्वाच्या परीक्षा व मार्ग:

ISRO च्या अधिकृत वेबसाइटवर (https://www.isro.gov.in) वेळोवेळी नोकरीच्या जाहिराती पहा.

NET-JRF, GATE या परीक्षा उत्तीर्ण असणाऱ्यांना प्राधान्य दिले जाते.

Ph.D. केल्यानंतर ISRO मध्ये रिसर्च फेलो, RA किंवा Scientist-D/E पदांसाठी अर्ज करता येतो.

4. तयारीसाठी टिपा:

तुमचा Physics/Chemistry चा पाया मजबूत ठेवा.

General Aptitude आणि Technical Subject वर भर द्या.

ISRO च्या मागील वर्षांच्या पेपर्सचा अभ्यास करा.

5. ISRO मधील शाखा जिथे Chemistry/Physics चा उपयोग होतो:

Space Materials and Sensors

Propellant Chemistry

Satellite Thermal Systems

Remote Sensing

Radiation Physics and Space Environment

🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆🎆

खाली IIT (Indian Institutes of Technology) आणि CSIR (Council of Scientific and Industrial Research) यांच्याबद्दल सविस्तर माहिती दिली आहे, विशेषतः भौतिकशास्त्र व रसायनशास्त्र शाखांशी संबंधित संदर्भात:

1. IIT (भारतीय तंत्रज्ञान संस्था):

IIT म्हणजे काय?

IITs या भारतातील उच्च दर्जाच्या अभियांत्रिकी आणि संशोधन संस्था आहेत. येथे B.Tech, M.Sc., M.Tech आणि Ph.D. अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

वैज्ञानिक होण्यासाठी मार्ग:

M.Sc. (Physics/Chemistry) किंवा Ph.D. करता IIT मध्ये प्रवेश घेता येतो.

यासाठी JAM (Joint Admission Test for M.Sc.) आणि GATE/NET या परीक्षा द्याव्या लागतात.

IIT मध्ये Ph.D. करताना तुम्हाला प्रकल्पावर काम करता येते, जे ISRO, DRDO, BARC यांच्याशी संबंधित असतात.

Ph.D. नंतर तुम्ही IIT मध्ये Assistant Professor/Scientist/Research Fellow होऊ शकता.

IIT संशोधन क्षेत्रे (Physics/Chemistry):

Quantum Physics, Materials Science, Astrophysics

Nanotechnology, Organic/Inorganic Chemistry

Laser & Optics, Solid State Physics

Energy storage, Fuel cells, Spectroscopy

---

2. CSIR (वैज्ञानिक आणि औद्योगिक अनुसंधान परिषद):

CSIR म्हणजे काय?

CSIR ही भारत सरकारची संशोधन संस्था आहे, ज्याच्या अखत्यारीत 38 पेक्षा जास्त प्रयोगशाळा/इन्स्टिट्यूट्स आहेत. हे संस्थान रसायनशास्त्र, भौतिकशास्त्र, जीवशास्त्र, औषधनिर्मिती, पर्यावरण, इ. क्षेत्रांमध्ये कार्य करते.

CSIR मधे वैज्ञानिक होण्यासाठी मार्ग:

CSIR-NET परीक्षा ही M.Sc. झाल्यानंतर दिली जाते. ती उत्तीर्ण केल्यास तुम्हाला JRF (Junior Research Fellowship) मिळते आणि CSIR च्या प्रयोगशाळांमध्ये Ph.D. करता येते.

Ph.D. झाल्यावर Scientist B/C/D पदासाठी CSIR मध्ये भरती होते.

CSIR च्या प्रसिद्ध लॅब्स:

NCL (National Chemical Laboratory), पुणे – Chemistry साठी प्रसिद्ध

NPL (National Physical Laboratory), दिल्ली – Physics साठी

CECRI (Electrochemical Research), करैकुडी

IICT (Chemical Technology), हैदराबाद

संशोधन क्षेत्रे:

Advanced Materials, Catalysis, Polymers, Environmental Chemistry

Spectroscopy, Nanomaterials, Energy Science

Superconductivity, Magnetism, Sensors